Verplichte AOV voor zelfstandigen (WAZ)?

Eind jaren '90 werd de WAZ geïntroduceerd, met hetzelfde doel als dat ten grondslag ligt aan de huidige plannen: het bieden van een basisvoorziening voor het geval een zelfstandige arbeidsongeschikt wordt. Die WAZ heeft een jaar of zes bestaan en is uiteindelijk afgeschaft wegens de combinatie van een hoge premielast en een relatief lage uitkering. Veel verschil tussen toen en nu zie ik niet. De premie ligt op een vergelijkbaar niveau (zo’n acht procent van het belastbaar inkomen) en daarmee lijkt voor de hand te liggen dat de klacht over een hoge premielast – terecht of niet terecht – er al zal zijn vóór de regeling zelf. De uitkering ligt als ik het goed begrijp iets hoger dan destijds (nu 100 procent minimumloon, toen 70 procent), maar zal door vele zelfstandigen nog steeds als laag worden ervaren. Dat laatste probleem zou je dus kunnen oplossen door de bovenwettelijke verzekeringsoptie waarin nu voorzien wordt. Die mag dan wel gebaseerd worden op een publiekrechtelijke basis (dus: de wet gaat voorschrijven dat die optie er moet komen), maar zolang die optie uitgevoerd moet gaan worden via de portemonnee van de private verzekeraars, zullen daar dus ook de private tarieven aan worden gehangen en dat geldt al helemaal als de verzekeraars beperkt gaan worden in de gezondheidsvragen die ze mogen stellen. Die premies zullen, bij gebrek aan voldoende informatie om het risico juist in te kunnen schatten, eerder hoger dan lager worden. En als zelfstandigen nu al een zeer beperkte bereidheid hebben zich tegen het arbeidsongeschiktheidsrisico te verzekeren, zie ik dat door die bovenwettelijke optie nog niet veel beter worden. Het zal dus hoofdzakelijk beperkt blijven tot die nieuwe WAZ. Daar gaat dan nog bij komen dat de re-integratie-inspanningen van het UWV moeten komen. Daar zie ik een lange termijn gevaar in: het UWV is niet gewend re-integratie-inspanningen te leveren en hoeft dat ook niet te zijn: de premies die het UWV voor andere arbeidsongeschiktheidsrisico’s rekent worden gebaseerd op de schadelast en als die hoger wordt, wordt ook de premie hoger. Er zit bij het UWV geen drive om de schadelast te beperken, wat bij private verzekeraars heel anders ligt. Daarom zou het wat mij betreft in elk geval zo moeten zijn, dat de nieuwe verzekering helemaal niet wordt uitgevoerd door het UWV, maar door private verzekeraars, die veel meer kennis en kunde in huis hebben. De kernvraag blijft intussen wel, of deze volgende poging het arbeidsongeschiktheidsrisico voor zelfstandigen af te dekken, wél haalbaar blijkt. Zelfstandigen zijn niet voor niets zelfstandig. Als ze zich hadden willen wentelen in de zekerheid van allerlei afdekkingen van risico’s, waren ze wel in loondienst. Als ze – al dan niet gedwongen – kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap, dan hoort daar ook bij het lopen van financiële risico’s. Die worden vaak onderschat. Ook binnen mijn kantoor maak ik daar de voorbeelden van mee.